از آنجائیکه 90 درصد از تصمیمات خرید در نقطه خرید اخذ می شود، بسیاری از خرده فروشان به دنبال آماده سازی محیطی هستند که برای مشتریان جذاب باشد و آنها را به خرید محصول ترغیب نماید. استفاده اثر بخش از نور، به عنوان یکی دیگر از عوامل دخیل در جذابیت داخلی فروشگاه ها می تواند سطح عملکرد را در بیشتر محیط های خرده فروشی افزایش دهد. نورپردازی در این محیط که  باید به عنوان یکی از ابزارهای فروش در نظر گرفته شود;می تواند برای جذب مشتریان به داخل فروشگاه، هدایت آنها به سوی قسمتی خاص، جلب توجه به سوی کالایی خاص ( مثلا در جواهر فروشی ها و نمایشگاه های فرش) و سوق دادن مشتریان به فرایند معامله مورد استفاده قرار گیرد. نورپردازی مطلوب، نسبت به روشن نمودن ساده فضا ها در فروشگاه، مشتریان بیشتری را جذب و درگیر می کند. نورپردازی مطلوب به منظور برجسته نمودن کالا، شکل دادن به فضا ها و ایجاد یک احساس و حالت خوب از فروشگاه در ذهن مشتری است. حتی می توان از نورپردازی برای کم ارزش نشان دادن مکان هایی که ثابت بوده و از جذابیت کمتری برخوردارند، استفاده موثری کرد.

کیفیت نورپردازی نیازمند توجه به سه عامل است:

•  کیفیت رنگ
•  نحوه توزیع
•  درخشندگی

نورپردازی می تواند به برقراری ارتباط با مشتریان هدف، انتقال پیام های آنی درباره جو داخل فروشگاه، کیفیت کالاهای داخل فروشگاه، قیمت و نوع خدمات مورد انتظار این مشتریان کمک کند. اهداف طراحی همیشه تعیین کننده ویژگی های سیستم های نورپردازی است. مسلما نورپردازی در محیط یک فروشگاه و سالن تئاتر با یکدیگر متفاوت است. هرچه پیچیدگی بیشتر باشد، زمان، بودجه و توجه بیشتری به جزئیات می طلبد. یک سیستم نورپردازی مناسب، حس، هیجان و شور و حال خاصی را در فروشگاه ایجاد می کند. نورپردازی علاوه بر ایجاد هیجان و شورو حال، باید متناسب با کالاها و ارزش آنها باشد. همچنین رنگ بندی نور ها، بویژه در بخش پوشاک، باید هماهنگ باشد. زیرا رنگ لباس ها باید همانگونه که هستند، نشان داده شوند. متمرکز کردن نورافکن ها بر روی اجناس خاص و یا دپارتمان های ویژه، چشمان مشتریان را به سمت آن کالاها و یا بخش ها هدایت می کند.

ایجاد رنگ مطلوب به وسیله نور

   یکی از مهمترین عواملی که باید در نظر گرفته شوند، اثر روانی منابع نوری گوناگون است. منابع نوری گرم عموما برای خانه، رستوران ها و مهمان پذیرها و محیطهای گران قیمت برای ایجاد حس گرمی و آرامش بکار می رود. در حالیکه منابع نوری طبیعی و سرد عموما برای محیط های پر رفت و آمد مانند ادارات، مدارس، سوپر مارکت ها و موارد مشابه برای ایجاد احساس هوشیاری بکار می رود.

برای روشن تر شدن موضوع، دو رستوران را مقایسه می کنیم؛ یک فست فود و یک رستوران گران قیمت. در یک فست فود، غذاها نسبت ارزان است، از نور سرد استفاده می شود تا ارائه کننده محیطی باشد که ما به سرعت غذا یمان را صرف کرده و جا برای مشتری بعدی بدهیم. در یک رستوران گران قیمت که قیمت غذاها بالاتر بوده و ما علاوه بر غذا، تجربه را نیز می خریم، از نور گرم تر و شاید شمع های ساده، محیطی صمیمی، گرم و آرامش بخش ایجاد می شود که ما را ترغیب می کند تا زمانیکه از تجربه مان لذت می بریم، در آن محیط بمانیم.

مسئله دیگری که باید در نظر گرفته شود این است که تحقیقات نشان می دهد که منابع نوری سرد تر به ویژه طول موج آبی در سطوح رنگی پایین تر، وضوح دید و روشنی ادراک را افزایش می دهد. یکی دیگر از سوال ها یی که هنگام تعیین سبک نورپردازی مطرح می شود، در دسترس بودن نور روز است. نور ویژگی های رنگی پویایی دارد که در روز و با تغییر فصل، عوض می شود. در حالیکه کنترل آن مشکل است، کیفیت پویای آن برای محیط های کاری که کارکنان تمایل به داشتن ارتباط با فضای بیرون دارند، می تواند بسیار مفید باشد. نکته بسیار مهمی که نباید فراموش کرد، هماهنگ بودن طرح رنگ بکار گرفته شده با نوع منبع نوری مورد استفاده است.

در طراحی صحیح فضا برای هدایت فروش با استفاده از نور، عوامل زیر باید در نظر گرفته شوند:

• نوع و ویژگی های کالا
• موقعیت مکانی هر کالا
• میزان نور پیرامون
• نورپردازی فضا های مجاور
• اندازه و شکل فضا
• زمینه و رنگ های باز تابنده از سطوح
• انعطاف پذیری سایر ملزومات
• روش های چیدمان وسایل مثل پیش خوان
• الگوی آمد و شد

انواع نورپردازی

  1- نور پردازی تاکیدی:

نورپردازی نمایشی و تاکیدی، جنبه زیبایی شناختی طرح را تقویت می کند و به وسیله یک منبع نوری متمرکز، تاکید مهیج و چشم گیری را بر روش کالا قرار می دهد و به منظور تاکید بر شکل، بافت و رنگ کالا مورد استفاده قرار می گیرد تا توجه مشتریان را جلب کند.

2-   نور پردازی پرکننده:

این روش زمانی بیشترین اثر بخشی را دارد که به منظور تکمیل نور پردازی کلی فضاهای کاری، پیشخوان ها و محیط های کنفرانس بکار می رود. به منظور اثر بخشی باید در حوزه نور پردازی شده خاص، سایه ها حذف شوند و در عین حال از درخشندگی نور نیز جلوگیری شود.

   3- نور پردازی وال واش:

این نوع به منظور ایجاد عمق در فضا بکار می رود. در حالیکه بافت را شکل می دهد، فرم و  فضا را تعریف می نماید. از  لحاظ دید، اندازه اتاق را افزایش داده و باعث می شود فضا بازتر و روشن تر به نظر برسد.

 4-  نور پردازی نمایشی:

این امکان را  فراهم می کند تا بر بهترین ویژگی های کالا مانند فرم و بافت متمرکز شده و ادارک مشتری را تحت تاثیر قرار دهد.

 5-  نورپردازی میدانی:

هدف این نوع نور پردازی جلب مشتریان از راهروها به سمت فضای عرضه است. همچنین محیط مطلوبی را ایجاد می کند و بر قابلیت رویت می افزاید. توجه را به سوی کالا جلب و جنبه های زیبایی شناختی طراحی را تقویت می کند. از آنجائیکه روشنایی عمودی، ادراک مشتری را از فروشگاه تحت تاثیر قرار می دهد، سطوح عمودی باید به دلیل راحتی، مطلوبیت، وسعت و نشانه های هدایت و بصری، روشن شوند. این نوع نورپردازی به تعریف فضای فروش کمک می کند، برای نورپردازی عمودی بر آنچه که روی دیوار ها قرار دارد موثر است و باعث می شود که فضای خرده فروشی، روشن تر به نظر برسد.

  6- نورپردازی ویترین:

ویترین فروشگاه باعث جلب مشتریان بالقوه می شود. باید جذابیت آنقدر بالا باشد که رابطه میان شخص در حال عبور و کالای درون فروشگاه ایجاد نماید. عواملی که باید در نورپردازی ویترین یک فروشگاه در نظر گرفته شوند، عبارتند از:

•  استراتژی کالایی
•  نوع و ویژگی کالاها
•  موقعیت مکانی ویترین
•  استفاده در روز و شب
•  پیوستگی با درخشندگی گرداگرد
•  پشت بازو بسته
•  اندازه و شکل نوع شیشه بکار رفته
•  انعکاس نور روز و شب
•  رنگ ها و انعکاس های سطح داخلی
•  ملزومات انعطاف پذیر

7-نورپردازی پیشخوان و محفظه ها و قفسه ها:

این نوع فضا ها نسبت به سایر مکان ها به نورپردازی 3 تا 5 برابر احتیاج دارد.

 8-  نورپردازی چارچوبی:

هدف جلب مشتری و دادن امکان ارزیابی آسان کالا به اوست. سیستم نورپردازی که انتخاب می شود، باید دو وظیفه را انجام دهد:

•  روشن ساختن کامل کالا
•  نمایش دقیق رنگ و بافت آن

با توجه به آنچه که ذکر شد، می توان الگوی زیر را برای نحوه اثرگذاری عوامل موثر بر  محیط داخلی فروشگاه ارائه کرد:

نتیجه گیری

یک بار دیگر ذکر این نکته ضرورت دارد که مشتریان امروزی تنها در جستجوی کالا و خدمات مورد نظرشان نیستند بلکه می خواهند از زمانی که برای این جستجو صرف می کنند، لذت نیز ببرند. برآورده ساختن این خواسته به عهده صاحبان فروشگاه ها ست تا با فراهم آوردن محیطی مطلوب و جذاب بر تعداد مشتریان وفادار خود بیافزایند.